در طول تاریخ ایران که مهاجرت هایی مثل : مهاجرت آریایی ها ، یونانی ها ، اعراب ، ترک ها و مغول ها و تا تارها را داریم ، کدام یک از این مهاجرت ها تاثیر گذارتر و پایایی بیشتری را داشته است ؟ !
سرزمین ایران ، در طول تاریخ چند هزار ساله ی خود ، شاهد هجوم و یا مهاجرت اقوام مختلفی بوده است : آریایی ها ، یونانی ها ، اعراب و بالاخره مغولان .
از نگاه من ، هجوم اعراب به ایران از پایایی بیشتری برخوردار بوده است ، چرا که آمدن آن ها ، تغییر مذهب رسمی این سرزمین را در پی داشت . مذهبی که روحانیونش ، پایگاه مردمی خویش را از دست داده بودند و در پی مذهبی بودند تا برای آنان ، چیزی را به ارمغان آورد که در پی آن بودند . { مشخصا برابری با اغنیا و روحانیون این مذهب } از طرفی مذهب جدید برای کوچکترین اموردستور داشت و شاید یکی از دلایل دیگر پذیرفتن ، همه جانبه بودن آن بود .
از زمان آمدن اعراب تا به امروز ، این مذهب و به معنای خاص کلمه ، اسلام بوده است که حکومت کرده است . حتی مغولان بعد از استقرار یافتن در این سرزمین ، کم کم به این مذهب روی آوردند . همین طور حکومت های بعد از مغولان که از بارزترین آن ها می توان صفویه را نام برد . چنان که جملگی با نام ائمه حکومت کردند . مذهب جدید حتی بر زبان مردمان این سرزمین ، تاثیر گذاشت . گرچه به طور کامل ، زبان عربی جایگزین فارسی نشد اما زبان فارسی دوره ی ساسانیان دستخوش تغییرات زیادی شد . چنان که ایرانیان ناگزیر شدند برای حفظ زبان خود به زبان اشاره ، روی آورند . { لفظ عجم در این زمان به ایرانیان اطلاق می شد . } امروزه اما کلمات عربی وارد زبان فارسی شده است چنان که جدایی آن ها از زبان فارسی غیر ممکن می نماید . اما دلایل ماندگار بودن اعراب ، تنها مذهب بوده است چرا که اعراب هیچ نکته ی درخشانی در کارنامه ی خویش ندارند . استفاده و البته در بسیاری موارد ، سوء استفاده از مبانی مذهبی .
سلسله ی صفویه ، ید طولایی در این امر دارد . گر چه ویژگی های مردم یک سرزمین نیز در این مورد حائز اهمیت است . اساسا مردم این سرزمین ، مردمی هستند با باورهای مذهبی ، اندیشه های پررنگ قضا قدری . چنان که باورهای مذهبی که گاه جای خود را به خرافه گرایی نیز داده اند ، در کوچکترین امور زندگی آن ها ساری است . بنابراین در وهله ی اول : مذهبی که تمامی نداشته ها را جبران می کند و در وهله ی دوم : مشخصه های مردم یک سرزمین ، باعث پایایی اموری از این دست می شوند .
من آن معلمی را ستایش می کنم که اندیشیدن را به من آموخت ، نه اندیشه ها را ......
به اساتید محبوبم که نتوانستم آن طور که باید و شاید از آن ها تشکر کنم . برای آن ها از خداوند سلامتی و طول عمر خواستارم و امیدوارم سال های سال سایه ی آن ها بر سر اهالی قلم و فرهنگ پایدار باشد و ما را از تجربیات خود بی نصیب نگذارید .
مورخ ۸۸/۲/۱ و ۸۸/۲/۲ در دانشگاه اصفهان همایشی برگزار شد . که از اساتید فرهیخته و برجسته دعوت به عمل آمده بود . سرکار خانم دکتر شیرین بیانی . آقای دکتر محمد علی اسلامی ندوشن .
دکتر شیرین بیانی ؛ متولد 1317 تهران ؛ دارای مدرک دکترای تاریخ از دانشگاه سوربن فرانسه . استاد گروه تاریخ دانشگاه تهران .
برخی تالیفات : دین و دولت در عهد ساسانی ، ایران از ورود آریاییها تا سقوط هخامنشیان – زن در ایران عصر مغول – شامگاه اشکانیان و بامداد ساسانیان – دین و دولت در عهد مغول – دمساز دو صد کیش ( درباره ی مولانا ) – سعدی ، خاک شیراز و بوی عشق .
دکتر محمد علی اسلامی ندوشن : متولد سال 1304؛ روستای ندوشن یزد ، دارای مدرک دکترای حقوق از دانشگاه سوربن فرانسه ؛ به دلیل علاقه ی وافر به ادبیات ، کار قضا را رها کرد و به تدریس ، تحقیق و نگارش در این حوزه پرداخت .