چهارشنبه سوری :

 

چهارشنبه سوری :

سابقه جشن های آتش بازی که در بسیاری از فرهنگ های جهان متداول است به دوران نیاکان بشر باز میگردد. بسیاری از این جشن ها در پایان تابستان، به دلیل آغاز شب های طولانی و تاریک زمستان و از بین رفتن محصولات کشاورزی و خواب زمستانی و حیوانات و نباتات برگزار می شده است.از دیگر موارد این جشنها می توان به جشن آتش زدن قایق ها در اسکاندیناوی و روز آتش بازی روحانیون مسیحی در کشورهای مدیترانه اشاره کرد که همه ساله در سراسر جهان بر گزار می شود.

از جمله جشن های آریایی ، جشن های آتش است.  آتش در نزد ایرانیان نماد روشنی ، پاکی ، زندگی ، سازندگی  و تندرستی است. یکی از آئینهای سالانه ایرانیان چهارشنبه سوری است. چهارشنبه سوری، یک جشن بهاری است که پیش از رسیدن نوروز برگزار می شود. ظاهرا مراسم چهارشنبه سوری برگرفته از آئینهای کهن ایرانیان است که همچنان در میان آنها و با اشکال دیگر در میان باقی بازماندگان اقوام آریائی رواج دارد. اما دکتر کورش نیکنام موبد زرتشتی و پژوهشگر در آداب و سنن ایران باستان، عقیده دارد که چهارشنبه سوری هیچ ارتباطی با ایران باستان و زرتشتیان ندارد و شکل گیری این مراسم را پس از حمله اعراب به ایران می داند.در ایران باستان هفت روز هفته نداشتیم.در ایران کهن هر یک از سی روز ماه، نامی ویژه دارد، که نام فرشتگان است. شنبه و یکشنبه و... بعد از تسلط اعراب به فرهنگ ایران وارد شد. بنابراین اینکه ما شب چهارشنبه ای را جشن بگیریم( چون چهارشنبه در فرهنگ عرب روز نحس هفته بوده ) خودش گویای این هست که چهارشنبه سوری بعد از اسلام در ایران مرسوم شد."

 مرحوم "على اکبر دهخدا" در لغت نامه جامع خود درباره این روز این گونه
آورده است : "آخرین چهارشنبه اسفند ماه هر سال شمسى است که ایرانیان در شب آن چهارشنبه جشن "چارشنبه سورى " مىگیرند و آداب و رسوم خاصى را در آن شب برگزار مىکنند . جشن چهارشنبه سورى، همانند چندین جشن دیگرازجمله جشن سده ، جشن آذرگان ، جشن شهریوگان ازجمله آئین هاى بازمانده از آریائىها در ایران بوده که همه آنها منسوخ شده و تنها جشن چهارشنبه سورى به شیوه هاى مختلف همه ساله درشب آخرین چهارشنبه سال، بگونه اى معنى دار از سوى ایرانیان برپا مىگردد. آتش همان طور که ذکر شد نزد ایرانیان باستان ، مقام بسیار والایى داشت . براساس برخى از باورها، ایرانیان آتش را فرزند "اورمزد" مىدانستند و اعتقاد داشتند که آتش مىتواند ناپاکىها و پلیدى ها را از میان ببرد.  در برخى از منابع تاریخى آمده است : در۱۷۲۵ سال پیش از میلاد، زرتشت بزرگترین حساب "گاه شمارى جهان " را نموده و "کبیسه اى" پدید آورده و تاریخ هاى کهن را درست و منظم کرده است وبراى همین ایرانیان جشنى را به بزرگداشت آن برگزار مىکردند.."  سور "در زبان و ادبیات فارسی و برخی گویش های ایرانی به معنای "جشن"،"مهمانی"و "سرخ" آمده است .

                  

مراسم چهارشنبه سوری عبارتند از :

بوته افروزی - مراسم کوزه شکنی - فال گوش نشینی - قاشق زنی - آش چهارشنبه سوری

تقسیم آجیل چهارشنبه سوری .

بوته افروزی:

در ایران رسم است که پیش از پریدن  آفتاب، هر خانواده بوته های خار و گزنی را که از پیش فراهم کرده اند روی بام یا زمین حیاط خانه و یا در گذرگاه در سه یا پنج یا هفت «گله» کپه می کنند. با غروب  آفتاب و نیم تاریک شدن آسمان، زن و مرد و پیر و جوان گرد هم جمع می شوند و بوته ها  را آتش می زنند. در این هنگام از بزرگ تا کوچک هر کدام سه بار از روی بوته های  افروخته می پرند، تا مگر ضعف و زردی ناشی از بیماری و غم و محنت را از خود بزدایند  و سلامت و سرخی و شادی به هستی خود بخشند. مردم در حال پریدن از روی آتش ترانه هایی  می خوانند.

زردی من از تو ، سرخی تو از من 

غم برو شادی بیا ، محنت برو روزی بیا 

ای شب چهارشنبه ، ای کلیه جاردنده ، بده مراد بنده 

قاشق زنی :

شب هنگام زنان و دختران آرزومند و حاجت دار، قاشقی با کاسه ای مسین برمی دارند و در کوچه و گذر راه می افتند و در برابر هفت خانه می ایستند و بی آنکه حرفی بزنند پی در پی قاشق را بر کاسه می زنند. صاحب خانه که می داند قاشق زنان نذر و حاجتی دارند، شیرینی یا آجیل، برنج یا بنشن و یا مبلغی پول در کاسه های آنان می گذارد. اگر قاشق زنان در قاشق زنی چیزی به دست نیاورند، از برآمدن آرزو و حاجت خود ناامید خواهند شد. گاه مردان به ویژه جوانان، چادری بر سر می اندازند و برای خوشمزگی و تمسخر به قاشق زنی در خانه های دوست و آشنا و نامزدان خود می روند.

: برای کسب اطلاعات بیشتر به  منابع زیر رجوع کنید

      http://www.farhangsara.com

                      http://www.chn.ir         

         http://www.iranmania.com