زن،هم چنان جنس دوم ...
موضوع زن جزء موضوعاتی نیست که در منابع دست اول به آن توجه شده باشد و در این زمینه ، منابع به مراتب محدودتر از منابع تاریخ مذکر است.
اما هدف این نوشتار ، معرفی زنانی است که در عرصه ی پزشکی نامور بودند و متاسفانه امروزه از یادها رفته اند .
مهمترین مسئله ، در این رابطه این است که
مامایی همیشه بر عهده ی زنان بوده است . بنابراین ، زنان اولین طبیب ها بوده اند ، داروهای گیاهی را شناخته و برای افراد خانواده تجویز می کردند و گاه در برخی منابع به زنان طبیبی بر می خوریم که طبابت محلی می کردند .
در این زمینه دکتر پولاک می نویسد :
" .. جراحیهای کوچک در مورد زنان بیشتر توسط جراحان زن انجام می گیرد و از این جراحان زن ، دو تن در تهران به داشتن مهارت شهرت خاصی دارند ... "
در جای دیگر بیان می کند که :
" .. برخی از کحالان زن نیز به علت مهارت خود در کار نیز شهرتی به هم زده اند . ماماها و قابله ها هم به وضع حمل زنان کمک می کنند و هم در مورد حاملگی های زنان بی شوهر و بیوه زنان حتی المقدور به نحوی بی ضرر کار سقط جنین را مباشرت می نمایند ... "
در خاطرات دیوان بیگی هم نمونه ای از طبابت زن آورده شده است ، دیوان بیگی در مورد چشم درد خودش که در طی مسافرتی به وسیله ی زن دهاتی درمان شده است می نویسد :
" .. زنی از اهل آن جا آمد و گفت بزغاله ای آوردند ، شکم او را پاره کردند ، جگر سفید او را که هنوز سرد شده بود . به روی صورت من ضماد کردند و گفت : بخواب . از قضا خوابم برد ، برای شام بیدارم کردند . تقریبا چهار ساعت خوابیده بودم . این معالجه دهاتی ورم را به کلی تحلیل برده بود . شاه خوردم همان ضعیفه گرد سیاهی به چشم من ریخت . مثل اینکه گل آتش میان چشم من گذاشتند ، سوزانید . صبح بیدار شدم . جزء مختصر قرمزی علامت چشم درد در من نبوده ... "
خانم دکتر فاطمه جان احمدی در کتاب ، تاریخ فرهنگ و تمدن اسلامی می نویسد :
".. شایان توجه اینکه حرفه پزشکی تنها مختص مردان نبود ، بلکه زنان پزشک نیز در این عرصه حضور فعالی داشتند . یکی از قدیمی ترین و نامورترین پزشکان زن فردی است به نام (( زینب )) از قبیله بنی اود که به چشم پزشکی شهره بود و گوی سبقت را از هم عصران خود ربوده بود ... "
بانو بدرالملوک بامداد در کتاب ، زن ایرانی از انقلاب مشروطه تا انقلاب سفید به بانو مینا دخت که نوه ی بانو صفیه یزدی و دختر مرصع خانم بوده است اشاره ای میکند که : بانو مینا دخت که از پزشکان زن که در زمینه ی بیماری های زنانه کار می کرده است .
و در بسیاری از منابع که در زمینه ی زنان کار شده است . نام خانم دکتر معصومه کحال را می توان دید که چشم پزشک بوده است و صاحب امتیاز و مدیر مجله ی دانش بوده است .
خانم دکتر منصوره اتحادیه در گفتگوی که در کتاب ماه تاریخ و جغرافیا در شماره ی 127 تحت عنوان " تاریخ نگاری زنان " داشتند : ایشان فرموده بودند : که من در حال نوشتن زندگی نامه ی مادر دکتر محمد مصدق " عزیز السلطنه " هستم و از این زن 15 نامه باقی مانده است و با اینکه این زن شخصیت با نفوذی داشته است . اما با این حال نمی توان چندان درباره ی او نوشت جز این که مادر دکتر مصدق است . خواهر فرمانفرماست ، بیمارستان موقوفه ی نجمیه را بنا نهاده ، خانه دار بوده و بچه ها را بدون پدربزرگ کرده .
اما افسوس که امروز هم شاهد اجحاف در حق زنان هستیم ؛ مشخصا در مورد گردآوری دایره المعارفی با موضوع تاریخ پزشکی اسلام و ایران .
موضوعی با وسعت تاریخی بسیار و البته بدون هیچ گونه یادآوری راجع به نقش زنان پزشک در اعصار گوناگون تاریخ . شاید این موضوع ، چندان قابل توجه حضرات نباشد ، چرا که اصولا مردان را سازنده ی تاریخ و البته نویسندگان بی چون و چرای تاریخ ، می دانسته و می دانند .
امید که سایه ی نگاه جنسیتی از قلم محققان این سرزمین ، محو شود .
سلام
مطالب جالبی جمع آوری کرده اید. بنده هم معتقدم که نقش زنان در پزشکی نادیده گرفته شده است. چند روز قبل مشغول مطالعه سفرنامه شاردن بودم به مطلب جالبی در همین خصوص برخورد کردم که برایتان ارسال می کنم.
راستش چیزی برای گفتن باقی نگذاشتی اما امیدوارم در این برهوت بد گمانی قلم تو نیز از سایه ی نگاه جنسیتی خصومت و هر آن چه قلمت را از راه مبارزه منحرف می سازد مصون بماند.قلمت مستدام هم کلاسی بی حوصله ی هنوز.........
درود
به نظر منهم نگاه شما داره جنسیتی میشه یعنی از اون ور بام افتاده ای.....
تساوی حقوق زن و مرد نگاه خصمانه یه مردان نیست....
من نمیدونم چرا شما فرصت سوزی میکنی؟
تو این مناسبت عالی برا نگاه به تاریخ (دهه پربرکت فجر)حداقل ازنقش و آرزوی زنان مبارز و انقلابی و انچه به انها گذشت بنویس! تا زنان قابله و سوزن زن و ختنه سورون و ......
بای
آقای اسامی من فوق العاده براتون متاسفم.چراکه علی رغم تحصیلات عالیه به ارزش یک مطلب علمی واقف نیستید.در واقع شما فاقد صلاحیت علمی در این باب هستید.در ضمن تلویزیون ملی!!!!!!!!!به حد کافی در این ایام مستفیظ می فرمایند.نیازی به تنویر افکار عمومی از طرف این وبلاگ نیست.
نتونستم اون نقد رو بگیرم .اگه گرفتی برای منم بفرستی ممنون میشم.
سلام خانم باقری
متاسفانه مشکلی پیش آمد و آن سخنرانی لغو شد. موضوع سخنرانی را هم تاکنون مکتوب نکرده ام. با سپاس
چه جنگ زرگری تکراری می شد توی این پست شاهد باشیم، اما متاسفانه ادامه پیدا نکرد و فرد فاقد صلاحیت ، کوتاه اومد....
ضمنا مستفیظ نه، مستفیذ صحیح است خواننده محترم دارای صلاحیت....
خانم آشنای غریبه من یک اشتباه کردم شما اشتباه بزرگ تری مرتکب شدید.شما که قراره از کسی ایراد بگیرید حداقل یک نگاه به فرهنگ لغت میکردید:هر دوش غلطه:مستفیض درسته.
در ضمن چرا به شما برخورد؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟ شاید به این خاطر که شما هم تحصیل کرده ی تاریخ نیستید.غلط املایی قابل اغماضه ولی غلط فکری............................
آفرین، رفتار شما نشانه ، یکی از تبحرهای زنان مقتدر تاریخ است که به راحتی جنگی را پی ریزی میکردند
از اینکه غلط املایی اینجانب و اشتباه مذاکراتی با شما را تصحیح فرمودید متشکرم
امیدوارم تاریخ ، به شما ظرفیت پذیرش بیشتری اعطا نماید و اگر کسی لب به اعتراض گشود آن را دلیل بی سواد بودن ندانید.... و نداشتن تحصیلات تاریخی رو دلیل بر غلط بودن افکار....
موفق باشید خانوم امامی
درود
با توجه به جواب کامنت خانم امامی در e_mail که امیدوارم به رویتشان رسیده باشد از ادامه این بحث در اینجا متعجبم و دقیقا برای همین موضوع بود که در اینجا پاسخ ندادم و بصورت خصوصی افازاتشان را جواب دادم اما در صورت ادامه متن e-mail را همینجا publish میکنم
از خانم یا اقای! اشنای غریبه کمال تشکر را دارم اما من نیاز به دفاع نداشتم زمونه خودش ادمای متعصب کور را ادب میکنه(خودمو میگم به کسی بر نخوره) امام حسین ع نیز بعد از 1400 سال معلوم شد مظلوم بوده, فقط یه سوالی داره ازارم میده شما یوم الله22 بهمن ساعت11:13 دقیقه تو خونه یا پای netچیکار میکردید؟؟؟!!!
از مدیر این سایت وزین(به معنی سنگین مثلا رضا زاده!)که بدون جانبداری و فیلتر! اجازه می دهند دوستان اینگونه به هم مهرورزی و حق را در روز روشن پایمال کنند متشکرم تا به موقعش!
خودم میدونم, افاضات درسته
شب بخیر
فرشاد
سرکار خانم باقری سلام. خوشحالم که وبلاگتان را فعال می بینم. فکر می کردم کارتان را تعطیل کرده اید. خودتان چنین گفته بودید. به هر حال از این که بازهم در این فضای مجازی حضور دارید. خوشحالم.
سلام الهه جان خوبی> ببخشید انقدر دیر آمدم. راتش من تلفنم رو قطع کردم و الان هم از تهرن و خونه بستکان دارم براتون مینویم. البته دوتم سعیده وبلاگ رو حفظ کرده تا من برگردم
مطلبتون کوتاه و مفید بود و متاسفانه مثل همیشه هستند افرادی که نمیتونن درک کنن چه نوشتید؟
من فقط یک چیز میگویم این آقایان که قرنها حق ما را ÷ایمال کردند چر تا جایی از زنها دفع میکنیم فورا میگویند: تساوی زن و مرد!!!! و فورا به ما انگ میزنن که از آن ور بوم افتده هستیم؟
آیا به این فکر کردند که قرنها حق ما رو خوردن و حتی اگه حقی هم از آنها فعلا پایمال میشود به همه آنها در!!!!!!!!!؟
آیا آن زمان که کسی از حقوق زنان حرف نمیزد و همه چیز مطلق برای مردان بود و هنوز در بسیاری موارد هست این افراد فریاد میزنند تساوی زن و مرد؟ یا آن موقع مردانگیشان طور دیگر نمود میابد؟